کوبا به کشور شکر یا «کاسه شکر» شهرت دارد. اقتصاد این کشور بیشتر دولتی است و اکثر نیروهای آن توسط دولت استخدام می‌َشوند؛ اکثر صنایع و کارخانه‌ها نیز به دست دولت اداره می‌شود. در سال 1981 سهم دولت 91درصد بود اما رفته‌رفته این سهم کمتر شد تا در سال 2000 به حدود 76درصد رسید. این کشور هنوز مسیر درازی تا خصوصی‌سازی دارد. قیمت اکثر کالاهای مصرفی شهروندان در این کشور توسط دولت تعیین می‌َشود. نرخ تورم در این کشور در سال 2015 حدود 4.4درصد بوده‌است و 1.5درصد از جمعیت این کشور زیر خط فقر زندگی می‌کنند. نرخ بیکاری نیز در کوبا 3درصد است.

در قرن بیستم و قبل از دهه 1990، کشور کوبا با وارد کردن ماشین آلات کشاورزی، سم و کود از کشور دوست خود یعنی شوروی سابق از سیستم کشاورزی صنعتی برخوردار بود و در عوض محصولاتی مانند شکر و مرکبات را به این کشور صادر می کرد. 

اوائل دهه 90میلادی پس از فروپاشی اتحاد شوروی، کوبا با چالشی جدید روبه‌رو شد که این جزیره را ناگزیر به بازنگری ریشه‌یی در الگوی کشاورزی کرد؛ و اکنون این کشور به نمونه بارز دگرگونی در نظام غذایی، قطع وابستگی به سوخت فسیلی و کاهش تغییرات اقلیمی تبدیل شده است. امروز ضرورت چنین دگرگونی‌های عاجلی در سراسر جهان ما احساس می‌شود. تا چند دهه پس از انقلاب 1959 و سقوط دیکتاتوری نظامی فولخنسیو باتیستای مورد حمایت امریکا، کشورهای بلوک شوروی شرکای اصلی تجاری کوبا بودند. تنش‌های جنگ سرد و مضیقه‌هایی که تحریم‌های امریکا از سال 1962 علیه جزیره اعمال کرد، موجب شد کوبا برای واردات مواد اساسی مورد نیازش به بلوک شوروی روی آورد. از جمله 90درصد نفت و دو سوم مواد غذایی کوبا از این طریق تامین می‌شد. بخش کشاورزی کوبا عمدتا بر تولید شکر به‌ کمک واردات ماشین‌آلات و کودهای شیمیایی از شوروی و مبادله با آنها متمرکز بود. هر چند فروپاشی شوروی بحران عمیقی در کوبای کاسترو به وجود آورد و سرآغاز انقلاب دیگری در کوبا شد؛ این ‌بار در عرصه کشاورزی و به دست جنبش‌های دهقانی که مصمم بودند، نظام غذایی کشور را با وجود واقعیت سخت و خشن جدید، دگرگون و کارآمد کنند و این به معنای تغییر به سوی نظام کشاورزی ارگانیک یا شبه ارگانیک، عدم تمرکز در مدیریت زمین‌های کشاورزی و سپردن آنها به دست تعاونی‌ها و ابتکارهای باغبانی نوین شهری بود که مجموعا دگرگونی بنیادینی را رقم زد.

دولت فیدل کاسترو اقداماتی شبیه به سیاست دوران جنگ صورت داد که هدفش افزایش تولید، ایجاد اشتغال و آغاز روند گذار بود. اما جنبش‌های دهقانی نیز از عهده چنین چالشی برآمدند و دولت را ترغیب کردند تا به آنها اختیارات بیشتری بر زمین‌های زیر کشت بدهد و به روند ضروری انتقال سرعت بخشد. اصلاحات ارضی که منابع کشاورزی را در کشور ملی کرده بود، زمین‌های پراکنده را به دست دهقانانی سپرد که در تعاونی‌ها بسیج و سازماندهی شده بودند. این سیستم تا سال 1994، 67% نیاز غذایی مردم را تأمین کرد. در حال حاضر زمین¬های کشاورزی 12 درصد قلمروی هاوانا را می¬پوشانند و سبزیجات و گیاهان دارویی مورد نیاز شهروندان را فراهم می¬کنند. از آن سو،کاهش واردات کود شیمیایی به این معنا بود که بیشتر مواد غذایی با استفاده از روش¬های ارگانیک، از جمله استفاده از کود حیوانی و کمپوست، کشت داده می¬شدند. بحران اقتصادی در کوبا در عمل، استفاده اجباری از معیارهای پایداری را به همراه داشت و شهر به دلیل پیروی از اصول پایداری،¬ تمجید شد.

برای توسعه استقلال غذایی، زمین به دست بخش خصوصی سپرده نشد. در عوض تعاونی‌های کشاورزی توسعه یافت تا سه‌چهارم زمین‌های حاصلخیز جزیره را مدیریت کنند. تجدید سازماندهی مدیریت زمین از طریق تعاونی‌های تولید و نیز جنبش دهقانی که به طور روزافزون به انتقال تجربه، دانش و فنون بومی با تعاونی‌ها دست در دست یکدیگر داشتند، روند انتقالی را تسهیل کرد. همین جنبش نقش مهمی در گسترش دامنه استفاده از کشاورزی بومی در سراسر امریکای مرکزی ایفا کرد. در کوبا دانشمندان مشغول بررسی موضوع چگونگی جایگزین ‌کردن تولیدات محلی به ‌جای واردات شدند تا راه‌های جدیدی بیابند-که گاهی به معنای بازگشت به شیوه‌های قدیمی بود- و تبادل دانش و اطلاعات را به وسیع‌ترین وجه انجام دهند.

یکی دیگر از ارکان اصلی انقلاب کشاورزی، توسعه کشاورزی شهری بود که با تخصیص حداکثر ممکن زمین به ‌منظور تامین نیازهای داخلی، کوبا را به پیشگام کشاورزی شهری در جهان تبدیل کرد. فقط در هاوانا 87.000 جریب زمین به کشاورزی شهری اختصاص داده شد که شامل تولید مواد غذایی، دامپروری و جنگلکاری می‌شد. در سال 2005 باغات شهری هاوانا 272تن انواع سبزی تولید کرد. کوبا ابداع‌کننده نظام باغبانی ارگانیک شهری یا ارگانوپونیک است و از این بابت به الگو و نمونه‌یی جهانی تبدیل شده است. دولت فیدل کاسترو که خود را در محاصره تنگ‌تر و همه‌ جانبه می‌دید، چند سال پیش از فروپاشی شوروی به کاوش و بررسی ارگانوپونیک پرداخته بود ولی پس از فروپاشی شوروی آن را به‌ کار بست.

دولت کوبا به دلایل اقتصادی، اجتماعی و محیطی این طرح را مورد حمایت قرار داد وکشاورزی شهری در کوبا موجب تامین غذای شهروندان، ایجاد اشتغال و درآمد شد. نکته مهم این است که کوبا از نظر مشارکت مردمی در بین کشورهای در حال توسعه منحصر به فرد است و مردم در شکل¬گیری منظر کشاورزی در شهرها بیشترین نقش را داشتند. در کوبا ارتباط قوی بین توسعه کشاورزی و بسط شبکه های تعاونی وجود دارد. به این ترتیب توصیف منظر کشاورزی در کشور کوبا را می توان در یک جمله خلاصه کرد: تولید در جامعه، از طریق جامعه، برای جامعه؛ یعنی ارتباط نزدیک تولید کننده و مصرف کننده، برای دسترسی به مواد غذایی سالم، تازه و متنوع که از طریق فضای سبز شهر صورت می پذیرد.

اگرچه شهر هاوانا دارای بافت صنعتی است اما با حمایت وزارت کشاورزی، کشاورزی در آن رونق گرفت. شهروندان به صورت گروهی از خانواده¬ها، همسایه¬ها و یا دانش¬آموزان، کارکنان ادارات و کارگران کارخانه¬ها به مشارکت در کشاورزی می¬پرداختند. در نتیجه، طرح جامع شهری هاوانا، کشاورزی شهری را به عنوان جزیی از عملکرد شهر پذیرفت؛ هرچند این فضاها به ندرت به مرکز متراکم شهر راه یافتند. در مرکز شهر به علت کوچک¬تر بودن قطعات زمین و تراکم بالا، زراعت در مقیاس کوچک صورت گرفته و با نزدیک شدن به مرزهای شهری، ابعاد زمین¬های کشاورزی افزایش می¬یابد. در نهایت، محصولات تازه با کمترین قیمت به فروش رسیده و مصرف روزانه مهدکودک¬ها، بیمارستان¬ها و مدارس را نیز فراهم می کنند. در باغ¬های عمومی شهر، بازارها با رونق تجاری خوبی به فروش سبزیجات و انواع محصولات می¬پردازند.

نکته قابل توجه آن که تغییر الگوی کشت در طول زمان موجب پویایی منظر شهری شده و تغییرات فصل ها را پررنگ¬تر به نمایش می گذارد. امنیت، مسئله مهم دیگری برای کشاورزی است و حصار در شکل های مختلف در طراف مزارع دید می شود. اگرچه این حصارها مانعی فیزیکی در طول مرزها هستند، اما مانعی برای دید شهروندان در حال گذر نمی¬باشند. از سویی دیگر، در اطراف مزارع، همواره فضایی مناسب برای گفتگو و گذران اوقات فراغت ایجاد شده است و به بیانی دیگر،منظر کشاورزی در هاوانا، فضاهای شهری را سرزنده و شاداب کرده و مردم با مشارکت خود، شهر را شکل می دهند.

در ابتدا، کشاورزی شهری در هاوانا با هدف رونق اقتصاد و تولید غذا شکل گرفت، اما با گذشت زمان، دولت در صدد قرار دادن سایر منافع در راستای کشاورزی شهری بر آمد. البته این مزارع دارای منافع اقتصادی و اجتماعی بسیاری بوده و به مرور شهر هاوانا را به سمت شهری خودکفا سوق داده اند؛ به گونه ای که با وجود اقتصاد فقیر، با بهره گیری از توان زنان و کودکان می¬توان اقتصاد بزرگی را به حرکت درآورد و شهر را به سمت پایداری پیش برد. این مسئله به سلامت و امنیت شهری نیز کمک فراوانی کرده و جذب مشارکت شهروندان و آموزش کودکان فضاهای پایدار اجتماعی را رقم می¬زند و آینده روشنی را در فضای تحریم های اقتصادی به تصویر می¬کشد.