آشنایی با ساختار جدید نظام صنفی کشاورزی و منابع طبیعی

مقدمه
نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی به عنوان یک نهاد اجتماعی و صنفی برای دفاع از حقوق و منافع صنفی شاغلین و هویت بخشی به مشاغل بخش کشاورزی و منابع طبیعی و زمینه سازی حضور تولیدکنندگان و بهره برداران در فرآیندهای برنامه ریزی و سیاستگذاری بخش کشاورزی به استناد ماده 35 قانون نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی مصوب سال 1380 و آیین نامه اجرایی موضوع تصویب نامه شماره 40260/ت274/34ک مورخ 20/3/1387 هیات وزیران، تشکیل شد.
سازماندهی و تشکیل نظام های صنفی کشاورزی در 423 شهرستان و 32 استان، عضویت بیش از یک میلیون نفر از کشاورزان و بهره برداران در نظام صنفی کشاورزی، صدور بالغ بر 950 هزار فقره پروانه فعالیت به عنوان مدرک معتبر شغلی و شناسایی و کدگذاری 380 عنوان شغلی در بخش کشاورزی و منابع طبیعی از نتایج اجرای نخستین آیین نامه نظام صنفی کشاورزی طی 10 سال فعالیت آن بوده است.
به استناد ماده 40 آیین نامه مذکور و وظیفه مندی وزارت جهاد کشاورزی جهت ارائه پیشنهادات اصلاحی آن برای تصویب هیات وزیران، اصلاحیه آیین نامه توسط دفتر ساماندهی صنوف و تشکل های مردم نهاد تدوین و در سال 1392 به دفتر هیات دولت ارائه شد. این اصلاحیه پس از طرح در جلسات متعدد کمیسیون لوایح هیات دولت نهایتاً در تاریخ 25/9/97 به تصویب هیات وزیران رسید و طی تصویب نامه شماره 130740/ت49235 ﻫ در تاریخ 4/10/97 برای اجرا ابلاغ گردید.

ساختار جدید نظام صنفی کشاورزی
بر اساس اصلاحیه آیین نامه اجرایی نظام صنفی کشاورزی که در سال 1397 به تصویب هیات وزیران رسید ساختار نظام صنفی کارهای کشاورزی و منابع طبیعی به شرح زیر سازماندهی می شود:
اتحادیه صنفی کشاورزی شهرستان:
افراد و واحدهای صنفی هر شهرستان که ماهیت فعالیت آنان از یک یا چند نوع فعالیت همگن می باشد، به شرط دارا بودن حد نصاب لازم، "اتحادیه صنفی کشاورزی شهرستان"را در زمینه های هفتگانه شامل زراعت؛ باغداری و درختکاری مثمر و غیر مثمر؛ دامپروری، دامداری، تولیدات دامی، زنبور عسل و کرم ابریشم؛ طیور و ماکیان؛ آبزی پروری و صیادی(شیلات)؛ جنگلداری، جنگلکاری، مرتعداری، آبخیزداری و بیابان زدایی ( منابع طبیعی)؛ خدمات و صنایع تبدیلی بلافصل کشاورزی تشکیل می دهند.
اعضای اتحادیه های مذکور از بین خود، هیات مدیره ای مرکب از 5 نفر عضو اصلی( رئیس، نایب رئیس، دبیر، خزانه دار و عضو هیات مدیره)، 2 نفر عضو علی البدل و 2 نفر بازرس (اصلی و علی البدل) را برای مدت چهار سال انتخاب می نمایند.
اتاق اصناف کشاورزی شهرستان:
"اتاق اصناف کشاورزی شهرستان"با حضور اعضای هیات مدیره اتحادیه های صنفی کشاورزی شهرستان جهت هماهنگی و نظارت بر عملکرد اتحادیه های صنفی و اجرای اساسنامه ها، مقررات و دستورالعمل های ابلاغی تشکیل می شود.
اعضای اتاق کشاورزی از بین خود هیات رئیسه ای مرکب از 5 نفر عضو اصلی(رئیس، نایب رئیس، دبیر، خزانه دار و عضو هیأت مدیره)، 2 نفر عضو علی البدل و 2 نفر بازرس (اصلی و علی البدل) را برای مدت 4 سال انتخاب می نمایند.
اتاق اصناف کشاورزی ایران:
برای اداره امور کلان نظام صنفی کشاورزی در سطح کشور، "اتاق اصناف کشاورزی ایران"مرکب از نمایندگان منتخب هیات رییسه اتاق اصناف کشاورزی شهرستان های کشور و نمایندگان وزارتخانه های جهادکشاورزی؛ تعاون،کار و رفاه اجتماعی و نیرو(از هر دستگاه یک نفر) در تهران تشکیل می شود.
اتاق اصناف کشاورزی ایران برای انجام وظایف و مسئولیت های مندرج در قانون نظام صنفی، آیین نامه و دستورالعمل های اجرایی، هیات رئیسه ای مرکب از6 نفر عضو اصلی و 4نفر عضو علی البدل و 2نفر بازرس(اصلی و علی البدل) از بین اعضای غیر دولتی خود انتخاب می نمایند و عضو هفتم آن به پیشنهاد وزیر جهادکشاورزی و با تصویب هیات عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران تعیین می شود.
هیات رئیسه از بین اعضای غیردولتی، یک نفر را به عنوان رئیس انتخاب و برای صدور حکم به وزیر جهادکشاورزی معرفی می نمایند رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران بالاترین مقام اجرایی و اداری نظام صنفی کشاورزی می باشد که در یک فرآیند انتخابی از بین اعضای یکی از اتحادیه های صنفی کشاورزی به این مسئولیت می رسد. همزمان با انتخاب رئیس دو نایب رئیس(اول و دوم) یک دبیر و یک خزانه دار نیز توسط هیات رئیسه انتخاب می شوند.

هیات عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران
"هیات عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران" به منظور برنامه ریزی، هدایت، ایجاد هماهنگی و نظارت بر حسن اجرای وظایف قانونی اتاق های اصناف کشاورزی و کمیسیون های نظارت شهرستان ها با عضویت وزیر جهاد کشاورزی(رئیس)، وزیر کشور، وزیر دادگستری، وزیر صنعت، معدن و تجارت، وزیر تعاون، وزیر کار و رفاه اجتماعی، وزیر نیرو، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سایر وزرا حسب دستور جلسه، هیات رئیسه اتاق اصناف کشاورزی ایران، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران و رئیس اصناف ایران تشکیل می شود. برای نظارت و پیگیری اجرای مصوبات هیات عالی نظارت"دبیرخانه هیأت عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران" در وزارت جهاد کشاورزی(سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران) تشکیل و مستقر شده است.
کمیسیون نظارت بر اصناف کشاورزی شهرستان
به منظور نظارت بر حسن اجرای آیین نامه، اساسنامه ها و دستورالعمل های اجرایی با عضویت بالاترین سطح دستگاه های متناظر هیات عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران "کمیسیون نظارت بر اصناف کشاورزی شهرستان و شهرستان مرکز استان" شکل می گیرند. دبیرخانه این کمیسیون ها به ترتیب در مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان(اداره تعاون روستایی شهرستان) و سازمان جهادکشاورزی استان(سازمان تعاون روستایی استان) مستقر می باشد.
حضور بالاترین مقامات ملی، استانی و شهرستانی در ترکیب هیأت عالی نظارت و کمیسیون های نظارت شهرستان ها، اعتبار و استحکام قابل توجهی به ساختار اجرایی نظام صنفی کشاورزی می بخشد و این امر فرصتی برای نظام صنفی کشاورزی محسوب می شود که در عرصه وظایف و نقش هایی که بر عهده آن گذاشته شده است بتواند ورود و ایفای نقش نماید. تغییرات و تفاوتهای ایجاد شده در ساختار نظام صنفی کشاورزی بر اساس آیین نامه مصوب 1397 عبارتند از:
1- انطباق آیین نامه با قانون نظام صنفی کشور و اصلاح ساختار نظام صنفی کشاورزی مطابق قانون نظام صنفی کشور(تشکیل اتحادیه های صنفی، اتاق اصناف کشاورزی شهرستان، اتاق اصناف کشاورزی ایران)
2- پیش بینی جایگاه نظارتی و امکان اعمال نظارت برابر قانون نظام صنفی کشور(تشکیل کمیسیون نظارت بر اصناف کشاورزی شهرستان و هیات عالی نظارت بر اصناف کشاورزی ایران)
3- شکل گیری اتحادیه های صنفی موضوعی، محصولی و تخصصی (در 7 رشته)
4- تبدیل پروانه فعالیت به پروانه کسب
5- الزام دستگاه های حاکمیتی و اجرایی به همکاری و تعامل با ساختار نظام صنفی کشاورزی
6- برگزاری انتخابات اتحادیه ها واتاق اصناف کشاورزی برابر قانون نظام صنفی کشور