سخن روز /
نگاهی به تعاونی های کشاورزی و لبنی موفق در نقاط مختلف جهان
1398/11/06
در تعریف کلی؛ تعاونی به معنای کسب و کاری است که در آن افراد برای خودشان کار و به طور دموکراتیک آن را کنترل می کنند و بر اساس استفاده، مزایای ناشی از آن را به صورت برابر بین خود توزیع می کنند. این ساختار سازمانی فقط محدود به بخش کشاورزی نیست، اما از ابتدای قرن نوزدهم، کشاورزان کشورهای توسعه یافته به طور مؤثری برای تجمیع منابع شان در انطباق با اهداف مشترک، و یا خرید ورودی ها و خدمات بازاریابی و فرآوری محصولات شان از این ساختار استفاده کرده اند. این مدل، در طول چند دهه اخیر، به طور موفقیت آمیزی در کشورهای در حال توسعه پذیرفته شده؛ اما در هر کشوری به دلایل مختلف به خوبی رشد نکرده است.
اولین بار در سال 1851، این مدل سازمان دهی کشاورزان، در دوردست های قلمرو امپراتوری اتریش-مجارستان ظهور کرد و از ابتدا بر ارائه اعتبار به اعضای کشاورز خود تمرکز داشت. اولین تعاونی در ایالات متحده امریکا را بنجامین فرانکلین در سال 1752 تأسیس کرد که یک شرکت بیمه آتش سوزی دوجانبه بود و امروزه نیز به فعالیت خود ادامه می دهد. تا سال 2014، 134 شرکت تعاونی کشاروزی در ایالات متحده امریکا به وجود آمد که حداقل 100 سال از کسب و کارشان می گذشت و قدیمی ترین آن تولیدکنندگان سانکیست (Sunkist) در ایالت کالیفرنیاست که در سال 1893 تأسیس شد. عمده تعاونی های کشاورزان با سابقه در امریکا در ایالات کالیفرنیا، فلوریدا و یوآ تأسیس شده است.
تعاونی های کشاورزان امریکا تحت دو قانون فدرال بلند مدت کار می کند -قانون کاپر والستد (Capper Volstead) (1922) و قانون بازاریابی تعاونی (1926)- که تا زمانی که اعضای تعاونی ها به الزامات مشخصی پایبند باشند از آنان در برابر قوانین انحصاری و بی اعتماد محافظت می کند. در حال حاضر 2هزارو100 تعاونی در امریکا وجود دارد که تقریباً 2 میلیون کشاروز عضو آن ها هستند (بسیاری از کشاورزان عضو بیش از یک تعاونی اند). در سال 2015، درآمد خالص این تعاونی ها 6.5 میلیارد دلار بود که تحت ساختار قانونی آن ها بین اعضایشان توزیع شد. پنج تعاونی کشاورزان با بالاترین درآمد در این کشور سی اچ اس (CHS) ، کشاورزان لبنی امریکا (Dairy Farmers of America) ، لند اُ لِیکز (Land O'Lakes) ، گرومارک (GROWMARK) و مؤسسه فرآوری محصولات کشاورزی (Agri Processing Inc) بودند. اغلب این تعاونی ها متعلق به سازمان حمایتی شورای ملی تعاونی های کشاورزان 2 (NCFC) است که در سال 1929 در واشنگتن تأسیس شد و منافع تجاری و سیاسی اعضای خود را نشان می دهد. براساس آخرین برآورد در سال 2002م تعاونی‌ها 27درصد کل تولیدات روستایی در ایالات متحده را بازاریابی کردند و ارزش خالص تولیدات آنها افزون‌بر 69/6 میلیارد شده است. همچنین تعاونی‌ها تقریبا همه نوع میوه؛ سبزی‌ها و خشکبار را در ایالات متحده بازاریابی می‌کنند.

بانک تعاون (co Bank) بانک ملی تامین‌کننده اعتبار برای تعاونی‌ها است و بخشی از سیستم اعتبار روستایی محسوب می‌شود که در سال 1989م به‌دنبال ادغام 11 بانک از 13 بانک اولیه تعاونی تشکیل شد. سرانجام در سال 1999 م بانک تعاون با بانک تعاون سنت پل ادغام شد و به بزرگترین بانک ملی وام‌دهنده به تعاونی‌ها در امریکا تبدیل شده است.
تعاونی های کشاورزان در بخش کشاورزی بسیاری از کشورهای های جهان برجسته است.
کردیت اَگریکول 3 (Credit Agricole) که اساساً یک تعاونی اعتباری کشاورزی بود، در طول سال های بسیار به یکی از بزرگترین بانک های جهان تبدیل شد و در سال 2011 درآمد 103 میلیارد دلاری داشت. دیگر تعاونی های بزرگ کشاورزی جهان زِن- نو 4 (Zen-Noh) ژاپن؛ رابوبانک 5 (Rabobank) هلند؛ فدراسیون تعاونی های ملی کشاورزی 6 (NACF) کره جنوبی؛ و شرکت فونترا 6 (Fonterra) نیوزلند هستند.
این ساختار سازمانی در کشورهای درحال توسعه پیشرفت کمتری داشته است . بخشی از آن در اوایل پیدایش، به جای آنکه اساساً توسط خود کشاورزان توسعه یابد، از سوی مقامات دولتی در حومه شهرها اجرا شد. مثلاً، اولین تعاونی های تأسیس شده در آغاز قرن بیستم در هند، برای رهایی کشاورزان از وام هایی با بهره های بالا بود. به هر حال، راه اندازی تعاونی های کشاورزی با بنیان هایی وسیع تر، از اجزای ضروری طرح توسعه ملی دولت مرکزی هند در سال 1950 بود. گرچه 75 درصد جمعیت روستائیان هند در این تعاونی ها خدمت می کنند، اغلب آنها همچنان توسط دولت اداره می شود و کشاورزان نقش های کوچکی در آنها دارند.
این رویکرد بالا به پایین، در بسیاری از جنبه های تعاونی های کشاورزی بیشتر کشورهای جنوب صحرای آفریقا که در اوایل قرن بیستم به استقلال دست یافتند نیز پذیرفته شده است. فقدان مشارکت مستقیم در مدیریت تعاونی ها از سوی اعضای خود (کشاورزان) به علت نگرانی از این مسئله بود که بسیاری از آنان بی سواد بوده و واجد شرایط چنین نقشی نبودند. به هر حال، در بسیاری موارد این تصمیم منجر به عدم اعتماد و تردید درباره به خدمت گرفتن اعضای این سازمان ها در منافع واقعی آنها شد.
با وجود این؛ مدل تعاونی، برخی موفقیت های واقعی را با مدیریت مستقیم کشاورزان در سازمان های خودشان در چند دهه گذشته در کشورهای در حال توسعه داشته، هر چند که با کمک های خارجی از طرف دولت و یا سازمان های چندجانبه و ان جی او ها همراه بوده است. تعاونی لبنی گیثونگوری (Githunguri) که در سال 1961 در کنیا به ثبت رسید، در ابتدا شیر خود را به تعاونی لبنیات کنیا می فروخت؛ اما از سال 2004 به بعد، آنها کارخانه فرآوری محصولات خود را احداث کردند و در حال حاضر محصولات لبنی تازه مانند ماست، کره و شیرهای بسته بندی شده مدت دار را در سراسر کشور ارائه می دهند. این تعاونی با 31 عضو کار خود را آغاز کرد و هم اکنون بیش از 23 هزار نفر عضو دارد.
تعاونی کوآترو پینوز -4کاج- (Cuatro Pinos) در گواتمالا که در سال 1979 آغاز به کار کرد، تولید و بسته بندی سبزیجات تازه به امریکا و اروپا را بر عهده دارد. در حال حاضر، 4هزارو200 عضو و یکهزارو200 کارمند دارد و درآمد کشاورزان عضو خود را بیش از 50 درصد افزایش داده است.
از دیگر کشورها و مناطق موفق در امر تعاونی های کشاورزی و لبنی می شود به موارد زیر اشاره کرد:
اروپا – لهستان:

منشأ پیدایش تعاونی‌ها در لهستان به نیمه دوم قرن نوزدهم برمی‌شود؛ یعنی زمانی که لهستان به‌وسیله روسیه، پروس و اتریش اشغال شده بود. در این میان شرکت‌های تعاونی یکی از معدود انواع شرکت‌هایی بودند که توانستند به‌طور قانونی با نظارت قانون تجارت‌خارجی تاسیس شوند و اتحادیه‌های اعتبار نه تنها نهادهای ارائه‌دهنده خدمات اعتباری بودند، بلکه به‌عنوان ابزار حفظ هویت ملی و محافظ میراث کشاورزی در خطر لهستان به‌شمار می‌رفتند. پس از سال 1918م که لهستان استقلال خود را دوباره به‌دست آورد و تا زمان اشغال آن کشور به وسیله آلمان و شوروی در خلال جنگ‌جهانی دوم، اتحادیه‌های اعتبار رشد یافتند.
اتحادیه تعاونی‌های اعتبار استفچک در سال 1995 م در نتیجه یکسری ادغام‌ها ازجمله ادغام بین اتحادیه تعاونی‌های اعتبار استاسزیک و اتحادیه تعاونی اعتبار اصلی استفچک تاسیس شد.
اتحادیه اعتبار استفچک، نخستین اتحادیه اعتبار لهستان است که مبتنی‌بر پیوند مشترک سیستم تعاونی است، ابتدا این سیستم برای اعضای تعاونی‌ها و برای توزیع اطلاعات مالی ایجاد شده بود اما به‌تدریج توسعه بیشتری یافت.

اعضای هیات‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های اعتبار استفچک شرایط احراز شایستگی را که به‌وسیله NACSCU تدوین شده، برآورد کرده و حتی فراتر از آن هستند. بین سال‌های 2000 تا 1996 م دارایی‌های اتحادیه تعاونی‌های اعتبار استفچک 24 برابر رشد یافته و سرمایه آن 38 برابر شده است و تعداد اعضای آن از 5500 نفر به 60 هزار نفر افزایش یافته به‌طوری‌که بین 130 تا 140 نفر روزانه تقاضای عضویت می‌کنند.

اوراسیا - روسیه:

شرکت‌های تعاونی روسیه تحت کنترل شدید دولت و به‌طور عمده به عنوان ابزارهای توزیع مواد غذایی استفاده می‌شدند. پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1992م و شروع فرآیند تحول در جهت اقتصاد بازار آزاد، تعاونی‌ها از فرصت رشد به عنوان واحدهای مستقل برخوردار شدند. قوانینی که با هدف تسریع فرآیند تحول تصویب شده بود به ایجاد یک محیط قانونی مساعد برای تعاونی‌ها کمک کرد.

در سال 1925م زمانی که توزیع اجباری موادغذایی از سوی دولت الزامی نشده بود، شرکت تعاونی مصرف کلینسکی تاسیس شد؛ با این وجود تعاونی کلینسکی وابستگی زیادی به دولت داشت.
شرکت تعاونی مصرف کلینسکی با 1848 نفر عضو و سرمایه‌ای بیش از 308درصد کل منابع عملیاتی شروع به کار کرد که باقیمانده سرمایه آن از طریق استقراض و وام‌های دولتی تامین شد.در دهه1930م شرکت تعاونی کلینسکی به یک اتحادیه تعاونی منطقه‌ای تغییر شکل داد و تا سال 1991م اتحادیه منطقه‌ای کلینسکی مالک 139 فروشگاه خرده‌فروشی بودند که مواد غذایی 56/3 درصد اقلام فروش را تشکیل می‌داد.

شرکت تعاونی مصرف استاپینسکی در سال 1930م در منطقه استاپینسکی مسکو در جوار یک انبار منطقه‌ای بزرگ تاسیس شد. این شرکت درحال‌حاضر 4800 عضو و 123 فروشگاه خرده‌فروشی در اختیار دارد و مواد غذایی 49/4 درصد فروش آن را تشکیل می‌دهد. این تعاونی با حضور 4 مدیر ارشد زن از مجموع 7 نفر مدیر ارشد هیات‌مدیره به عنوان یکی از تعاونی بانوان محسوب می‌شود. امروزه شرکت تعاونی‌های مصرف استاپینسکی 20درصد از حجم فروش منطقه بزرگ استاپینسکی مسکو را در اختیار دارد و همچنین موقعیت مالی خود را به طرز چشمگیری تقویت کرده و سهم منابع عملیاتی خود را به 47درصد افزایش داده است.


آسیا – چین:

نخستین تعاونی‌ها در چین در اوایل دهه 1950م به‌وجود آمدند؛ گرچه تحت سیستم برنامه‌ریزی متمرکز به‌زودی زیرکنترل دولت درآمدند. اصلاحات اجتماعی و اقتصادی درسال 1978م آغاز شد اما تعاونی‌ها مجبور بودند برای بازیابی استقلال خود تا سال 1992م که اقتصاد بازار سوسیالیستی آغاز شد، صبر کنند.

شرکت تعاونی عرضه و بازاریابی ژیانگ چنگ (SMC) در سال1950م در منطقه‌ای به همین نام در چین تاسیس شد. شرکت تعاونی مذکور دارای 14730 نفر عضو با سرمایه‌ای معادل 1/19 میلیون دلار امریکا و سرمایه در گردش معادل 1/63 ملیون دلار است.

منطقه پیرامون تعاونی ژیانگ چنگ مزایای منحصربه‌فردی از نظر دارا بودن منابع کشاورزی، معدنی و گردشگری داشته و این مزایا از زمان اصلاحات اجتماعی و اقتصادی بهبود یافته‌اند. شهرستانی که تعاونی ژیانگ چنگ در آن واقع شده 54 هزار نفر و 88 روستا دارد. محصولات کشاورزی آن بیشتر گندم، بادام‌زمینی، سیب‌زمینی، ذرت و محصولات باغی بوده و درآمد فردی سالانه کشاورزان در این منطقه حدود 2409 یوآن است. یکی از نخستین اقدامات صورت گرفته به‌وسیله تعاونی بعد از 1997 م انتخاب یک هیات‌مدیره جدید بود که برای انطباق با تغییر و پویایی بازار و رقابت فشرده در حال رشد منعطف‌تر بود؛ تیم جدید از رهبران جوان، مبتکر و متعهد تشکیل می‌شد.

منبع:سایت "agriculture in news"
تعداد مشاهده خبر4281 بار
تصاویر مرتبط


    RatingTitle
    :3 :8
    مشاهده نظرات (تعداد نظرات 0)

    ارسال نظرات
    نام
    آدرس پست الکترونیکی شما
    شماره تلفن
    توضیحات
    خواندن کد امنیتی تغییر کد امنیتی
    کد امنیت
    Powered by DorsaPortal