مقدمه (معرفی اتحادیه)
اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان در سال 1372 بعنوان اولین اتحادیه تعاونی تولید در کشور شروع نمود و با همت مدیران عامل، اعضاء هیئت مدیره و مسئولین محترم سازمانی فعالیتهای مختلفی شکل گرفت و موفق به اجرای پروژه های ملی بسیاری گردید. این اتحادیه با دارا بودن 70 شرکت تعاونی تولید روستایی در سراسر استان و در اختیار داشتن بیش از 50 درصد اراضی کشاورزی استان فعالیتهای خود را دنبال میکند.
اهم فعالیت های اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان در سال 1398
در سال 1398 با تلاش و پیگیریهای بسیار فعالیتهای مؤثر و مفیدی در عرصه های مختلف و تأمین نیازهای شرکتهای تعاونی تولید عضو صورت گرفته و خلاصه ای از اهم فعالیتهای انجام شده بشرح ذیل اعلام می نماید:
طرح زنجیره تولید نهال گواهی شده گردوی پیوندی
بدون تردید طرح گواهی شده گردوی پیوندی که برای اولین بار در کشور اجراء گردید یکی از مهمترین و بی نظیرترین طرحهای موجود میباشد.با توجه به اینکه استان همدان خصوصاً شهرستان تویسرکان یکی از قطب های اصلی تولید کشور میباشد و نیاز باغداران به تولید نهال پیوندی اتحادیه تعاونیهای تولید روستایی استان همدان را برآن داشت تا پس از بررسی و انجام مطالبات دقیق کارشناسی اقدام به اجرای این طرح( طرح زنجیره تولید نهال گواهی شده گردوی پیوندی) در شهرستان تویسرکان مهد گردوی استان نماید.
این طرح شامل سه بخش است:
الف: باغ مادری 6 هکتاری ارقام تجاری گردو
در حال حاضر اکثر باغهای کشور با استفاده از درختان بذری احداث شده اند که به دلیل توراث پذیری پایین دارای عملکرد پایینی در واحد سطح بوده و همین عامل باعث گردیده علیرغم اینکه ایران یکی از بزرگترین کشورهای تولید کننده گردو بوده ولی در بین کشورهای صادر کننده هیچ جایگاهی نداشته باشد با توجه به محدودیت های ذکر شده امروز اصلاح باغات موجود و تبدیل آن به طرحهای اقتصادی یکی از اولویت های گردو کاری کشور میباشد و برای جایگزین کردن درختانی که بایستی حذف شدند همگی نیاز به تولید نهال گردوی پیوندی و یا استفاده از پیوندک در عملیات سر شاخه کاری داریم که با اجرای این طرح سالانه قادر به به تولید 200 هزار پایه نهال 120 هزار نهال پیوندی و بیش از 2 میلیون شاخه پیوندک 25 سانتی متری خواهیم بود که نقش بسیار مهمی از اصلاح باغات کشور خواهددانست.
ب: خزانه تولید نهال گردو در سطح 5 هکتار
از معایب نهال بذری ایجاد درختان غیر یکنواخت، رسیدن همزمان محصول، دوره طولانی نونهالی،دیرباردهی محصول، کاهش میزان عملکرد به دلیل تفرق صفات و تنوع ژنتیکی بالا، کیفیت پایین محصول به دلیل یکنواخت بودن میوه است. و با توجه به اینکه در حال حاضر بهترین پایه برای پیوند گردو در ایران پایه گردوی ایرانی میباشد و این پایه با شرایط اقلیمی کشورمان سازگاری دارد اتحادیه اقدام به کاشت 5 هکتار خزانه با پایه های ایرانی نموده که پس از پیوند نهال ها با پیوندک هایی که از بهترین ارقام گردو شناسنامه دار و پر محصول و دیرگل گردو مثل چندلر، فرنور، هاروارد و سایر ارقام بین باغداران استان و سایر نقاط کشور توزیع میگردد. ضمناً سالانه از طریق ایجاد خزانه سالانه 200 هزار پایه نهال گردو تولید خواهد شد.



ج: گلخانه 3 هکتاری
همزمان با توسعه فن آوریهای نوین که انقلابی در تولید محصولات کشاورزی بوجود آورده اند ایجاد شرایط تهیه آب و هوایی در محیط های کنترل شده نظیر گلخانه ها نیز تولید محصول در فصول مختلف را امکان پذیر نموده و با توجه به اینکه در چند سال اخیر سرمای زود رس بهاره خسارت های فراوانی به باغداران و باغات گردوی استان نموده در سالجاری این اتحادیه بیش از 60 هزار نهال پیوندی گردو تولید نموده و پس از برداشت و ضدعفونی ریشه بصورت پک های 20 عددی با بسته بندی مناسب بین متقاضیان استان و سایر استانهای کشور توزیع نموده و در سال آینده با استفاده از تمام ظرفیت گلخانه به کاشت 120 هزارنهال گردوی چندلر و سایر ارقام اقدام خواهد نمود که به دلیل اینکه رقم چندلر پس از سرمای بهاره برگ میدهد عاملی خواهد شد که باغات گردوی استان از خطر سرمازدگی در امان باشند..لازم به توضیح است که از سال 1400زنجیره تولید نهال گواهی شده گردوی پیوندی قادر خواهد بود سالانه بیش از 120 هزار نهال پیوندی، 2 میلیون چشمه پیوندک 25 سانتیمتری و 200 هزار پایه نهال گردو تأمین و بین باغداران کل کشور توزیع نماید.
2- ایستگاه تولید و فرآوری و بوجاری بذر گندم دیم
با توجه به اینکه تأمین بذر مطلوب یکی از عوامل مهم در افزایش عملکرد گندم میباشد که بعنوان یکی از اهداف سازمان جهادکشاورزی هر ساله توسط شرکتهای تولید کننده بذر با هماهنگی سازمان تحقیقات کشاورزی استان انجام میشود. شبکه تعاونیهای تولید روستایی به عنوان یکی از تشکل های عمده تولید محصولات کشاورزی در استان همدان که بیش از 50 درصد سطح زیر کشت این استان را به خود اختصاص داده است و بخش قابل توجهی از پیمانکاران تولید بذر در حیطه این تعاونیها قراردارند در سال 98 بیش از 5000 تن بذر گندم دیم شامل ارقام هما، سرداری و صدرا از پیمانکاران طرف قرارداد خریداری و پس از فرآوری، بوجاری، ضدعفونی..... و کیسه گیری بین شبکه تعاونیهای تولید توزیع گردید حدود 30 درصد بذر گندم دیم استان را تأمین نموده و یکی از مهمترین مراکز تولید استان بشمار میرود.
فعالیتهای انجام گرفته در ایستگاه تولید و فرآوری بذر گندم دیم:
-خرید بیش از 5000 تن بذر گندم دیم شامل ارقام هما، سرداری و صدرا از پیمانکاران طرف قرارداد و توزیع آن بین کشاورزان عضو تعاونی توسط شبکه تعاونیهای تولید.
آزمایشگاه تخصصی کشت بافت گیاهی
اتحادیه تعاونیهای تولید روستایی استان همدان با سابقه طولانی در حوزه کشاورزی در فعالیتهای مرتبط نظیر تولید بذر، تولید نهال، آموزش بهره برداران و.... با توجه به اهمیت کشت گلخانه ای و گسترش روز افزون آنها سعی گردید نیازهای اولیه اعضاء تعاونی از جمله قلمه ها و گیاهچه های مورد درخواست را با توجه به هزینه های بالای واردات با استفاده از نیروهای متخصص و هم اندیشی با افراد زبده راهکاری برای این مشکل بیابیم. طرح مذکور در فضائی با مساحت 500 متر مربع و گلخانه ای به مساحت 1000 متر مربع احداث گردیده و با اجرای این طرح بخش مهمی از امنیت غذایی کشور از طریق افزایش محصولات کشاورزی تأمین میگردد. و از جمله مزایای این طرح می توان به 1- سرعت تکثیر بالا 2- تولید بافت های تکثیری به روش غیر جنسی 3- عاری بودن از عوامل آلودگی ویروس، قارچی و باکتریایی 4- قیمت پایین تمام شده با مقایسه با انواع وارداتی اشاره نمود. اگر بخواهیم تمام موارد قید شده در فوق را در یک جمله خلاصه نماییم ایجاد مرکز کشت بافت تولید گیاهان افزایش رقابت پذیری تولیدات داخلی با نمونه خارجی تولید گیاهان به روز و افزایش تولید در واحد سطح را به همراه دارد..ضمناً آزمایشگاه کشت بافت قادر خواهد بود سالانه تعداد 1میلیون گیاهچه قابل فروش تولید و در اختیار متقاضیان قراردهد.
4-کارخانه تولید کود و سم
احداث کارخانه کود و سم اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان که با دریافت پروانه بهره برداری در سال 97 شروع به فعالیت نموده و این کارخانه با ظرفیت اسمی 30 هزار تن در سال و تولید 45 نهاده کشاورزی یکی از پیشروترین کارخانه تولید نهاده کشاورزی در کشور میباشد از نکات بارز این مجموعه تولید 5 نوع کود انحصاری که هیچگونه نمونه ای در کشور ندارد میباشد و یکی از این نهاده ها اسید آلی جایگزین اسید سولفوریک است که نقش بسیار مهمی در سلامتی کشور دارد این مجموعه با داشتن تیم تخصصی مجرب شروع به تولید مواد اولیه نهاده ها در کشور نموده است که با محقق شدن این امر وابستگی به سایر کشورها در زمینه مواد اولیه قطع خواهد شد.
فعالیتهای شاخص اتحادیه:
طرح سرشاخه کاری
محصول گردو تولیدی باغات استان یک برند شناخته شده است که دارای مزیت های رقابتی بالائی است بنابراین در راستای تقویت تولیداین بخش و استاندارد نمودن باغات استان توجه ویژه ای به توسعه و اصلاح باغات شده و الزام بر نفوذ علم و دانش به باغات یکی از دغدغه های اصلی در این بخش است که از مصادیق آن اجرای طرح سرشاخه کاری با هدف اصلاح باغات گردو است. در این راستا اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان بعنوان تشکلی توانمند و کارا در این عرضه وارد شده است. و در سال جاری اتحادیه تعاونی تولید روستایی اجرای 100 هزار پیوند سرشاخه کاری در سطح استان را در دست گرفته است.
اجرای طرح ارتقا بهره وری:
از سال زراعی 97-96 تعاونی تولید شروع و در سالجاری با 20 تعاونی تولید و در سطح 5000 هکتار محصولات کشاورزی اجرا شده این طرح با همکاری مهندسین ناظر کشاورزی، محققین مرکز تحقیقات کشاورزی تعاونیهای تولید بعنوان مجری طرح و کارشناسان نظام بهره برداری بعنوان ناظر از سال 96 شروع و همچنان ادامه دارد. و در این طرح مهندسین ناظر کشاورزی از مرحله کاشت تا برداشت محصول طی بازدید و راهنمایی های لازم و برگزاری کلاس آهای آموزشی راهنمایی های لازم را به کشاورزان ادائه نموده و در پایان با کیل گیری مزارع میزان افزایش عملکرد و نسبت به سال قبل مشخص میگردد.
قرارداد طرح واگذاری ارقام گردو
طبق قراردادی که اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان با مؤسسه تحقیقات علوم باغبانی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی منعقد نموده امتیاز بهره برداری از چهار رقم گردوی پرشیا کاسپین، الوند و چالدران در کشور جهت احداث باغ مادری و تکثیر نهال، تولید پیوندک و هر نوع بهره برداری به تشخیص اتحادیه میباشد و مؤسسه تحقیقات هیچگونه گیاهی از این رقم( از قبیل قلمه، پیوند و پاجوش) را در مدت قرارداد به شخص ثالث واگذار ننموده بنابر این تکثیر و هر نوع بهره برداری از این رقم ها در اختیار اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان میباشد.
4- کشت هزار خوشه جهت تولید ارقام گندم و جو جدید:
مهمترین شاخص برای یک رقم حفظ خلوص ژنتیکی بذر تولید شده است برای این منظور برنامه تکثیر بذر در غالب طبقات مختلف بذری تعریف شده است و اجرا میشود. که کشت هزار خوشه اولین و پایه این طبقات میباشد. به دلیل اپیدمی بیماری لکه نواری در مزارع گندم آبی در استان همدان اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید استان با تحقیقات و بازدیدهای انجام گرفته توسط کارشناسان خبره و رایزنی های انجام گرفته با شرکت نویساد صربستان که در زمینه تولید بذر فعالیت دارد با توجه به مقاوم بودن این ارقام در مقابل بیماری لکه نواری و سایر بیماریهای مرسوم در منطقه و مناسب و سازگار بودن ارقام با اوضاع جوی منطقه و دارا بوده وزن هزار دانه بالا رقم گندم و 2 رقم جو از ارقام خارجی انتخاب گردید. که در میان این بذور یک رقم گندم و دو رقم جو انتخاب گردید. و در اختیار کشاورزان قرار خواهدگرفت.
5- قرارداد واگذاری انحصاری و موقت دانش فنی تولید و تکثیر بذر نخود رقم سعید
کاشت نخود به دلیل نیاز آبی کم در طول دوره رشد میتواند به عنوان جایگزین مناسبی برای گیاهان پر آب بر و تأمین بخش از معیشت بهره برداران منطقه باشد. ضمناً در راستای پیشبرد اهداف دولت در زمینه کاهش وابستگی به واردات بذور اصلاح شده اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان اقدام به انعقاد قرارداد و واگذاری انحصاری و موقت دانش فنی تولید و تکثیر بذر نخود رقم سعید با مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور نموده و همه ساله بذر نخود مورد نیاز استان و سایر استانها را تامین و در اختیار کشاورزان قرار دهد.
6- ایستگاه بوجاری حبوبات
با توجه به اینکه تأمین بذر مطلوب یکی از عوامل مهم در افزایش عملکرد میباشد اتحادیه شرکتهای تعاونی تولید روستایی استان همدان اقدام به احداث یک واحد ایستگاه بوجاری بذر حبوبات در شهرستان کبودراهنگ نموده و ضمن عقد قرارداد با پیمانکارانی که بذر اصلاح شده از این اتحادیه تهیه نمودند پس از بازدیدهای انجام شده و دارا بودن کیفیت مطلوب نخود تولید شده کشاورزان را خریداری و پس از فرآوری و بوجاری و کیسه گیری بعنوان بذر اصلاح شده بین کشاورزان توزیع می نماید.
7- قرارداد طرح معاینه فنی کمباین
اتحادیه تعاونی تولید روستایی استان همدان در سال 1399 با سازمان جهاد کشاورزی استان همدان قرارداد عملیات نظارت، معاینه فنی و بازدید کارشناسی از 1500 دستگاه کمباین فعال در برداشت محصولات غلات و کلزای استان همدان را به مبلغ 2 میلیارد و 190 میلیون ریال منعقد نمود. این قرارداد در سطح 1400 هکتار از اراضی استان اجراء گردیده است. که هدف از این قرارداد پایین آوردن و کاهش ضایعات محصولات غلات و کلزا و در نهایت موجب افزایش راندمان تولید میباشد.