نقش تعاونی های روستایی و کشاورزی در امنیت غذایی جهان
1398/07/16
تامین سلامت مواد غذایی یک ضرورت و خواسته جهانی‌ است و بسیاری از کشورها و سازمانهای‌ بین‌المللی به هر تلاشی دست می‌زنند تا به نتایج آشکار و محسوسی در این خصوص دست پیدا کنند.امنیت غذایی،که به دسترسی‌ اقتصادی و فیزیکی به غذای سالم و بهداشتی توسط همه افراد در همه اوقات‌ با حفظ حرمت انسانی اطلاق می‌شود، چالشی است که هم‌اکنون خصوصا در کشورهای عقب نگه داشته شده و درحال‌توسعه ، تعداد زیادی‌ از مردم به خاطر گرسنگی و سوءتغذیه‌ ناشی از آن رنج می‌برند. امروزه تامین امنیت غذایی در همه کشورهایی که منابع و امکانات لازم را دارند باید به عنوان یک راهبرد اساسی در نظر گرفته شود.
با وجودی که سال های 2017 و 2018 از جمله سالهای امید بخش به لحاظ افزایش توجه جهانیان به مقوله بسیار مهم کاهش گرسنگی به شمار میرفتند، ولی باز هم جهان همچنان با گسترش این پدیده شوم مواجه است. به ویژه این که نرخ گرسنگی پنهان در جهان به واسطه کمبود ریز مغذی ها به مقوله ای نگران کننده مبدل شده است. این در حالی است که مسایلی همچون مصرف افراطی مواد غذایی و به دنبال آن بروز برخی از بیماری های مزمن، به خانواده های فقیر نیز سرایت کرده است. 

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، در فاصله سال های 2010 تا 2018 شمار کودکانی که در کشور های آفریقایی از کم وزنی مفرط رنج می برند، افزایش داشته است، اگرچه این شاخص در سایر کشور های در حال توسعه کاهش یافته است. کارشناسان معتقدند کمبود ریز مغذی ها که یکی از عوامل اصلی کم وزنی مفرط کودکان است، یکی از اصلی ترین مشکلات بهداشتی جهان را تشکیل می دهد، زیرا کمبود ویتامین A و کم خونی ناشی از کمبود آهن و روی، احتمال مرگ زود هنگام کودکان و مادران، کاهش بهره هوشی کودکان و تنزل قابل توجه کیفیت زندگی، بهره وری و رشد اقتصادی را در کشور های در حال توسعه به شدت افزایش داده است. این در حالی است که کم خونی ناشی از کمبود آهن، حدود 70 درصد از مادران غیرباردار در هند و بیش از 50 درصد از زنان منطقه صحرای آفریقا را رنج می دهد. کمبود ویتامین A نیز بر سیستم ایمنی 40 درصد از کودکان زیر پنج سال کشور های در حال توسعه اثر گذاشته و به طور معمول سالانه به مرگ یک میلیون کودک در این کشور ها می انجامد. 
طبق تعاریف ،امنیت غذایی وقتی برقرار است که تمام مردم در تمام اوقات دسترسی فیزیکی و اقتصادی به غذای کافی برای داشتن یک زندگی سالم و مولد را داشته باشند.تامین امنیت غذایی در شرایطی ممکن است که منابع غذایی به میزان کافی در دسترس باشند و خانواده ها به آن منابع غذایی از طریق سوپر مارکت ها و یا دیگر طرق دسترسی داشته باشند و استفاده و مورد مصرف آن منابع غذایی مطابق نیازهای حیاتی افراد باشد.
امنیت غذایی یک مفهوم پیچیده است که براساس تعامل فاکتورهای بیولوژیکی کشاورزی اقتصادی اجتماعی سنجیده می شود .همچون مفاهیمی مثل سلامتی و رفا ه یک شیوه مستقیم و منفرد برای سنجش سلامت غذایی وجود ندارد.با این وجود پیچیدگی معضل امنیت غذایی را می توان با تمرکز بر سه جنبه متمایز اما مرتبط با یکدیگر ساده تر نمود: در دسترس بودن غذا،دستیابی به غذا و برنامه ریزی غذایی.
سیاست های اصلی سازمانهای بین المللی درگیر با مسئله امنیت غذایی در جهان عبارتند از:
الف.مبارزه علیه گرسنگی و سوء تغذیه در جهان 
ب.تشویق و مشارکت در توسعه سیاست های تولید محصولات دامی و کشاورزی در نقاط مختلف جهان 
عمده چالش های پیش روی امنیت غذایی عبارتند از:
-فقر مزمن و دیرینه در بسیاری از نقاط جهان
-رشد سریع جمعیت
-کاهش برونداد محصولات کشاورزی بخاطر فقر خاک
-موانع و محدودیت های زیست محیطی
-عدم وجود زیر ساخت های بنیادی لازم در بسیاری نقاط
-کمبود منابع آبی در جهان
-فقر دانش تغذیه ای در بسیاری از نقاط جهان
-جنگ داخلی و درگیری های نژادی
این موانع هر یک به شیوه ای امنیت غذایی را در معرض خطر قرار می دهند بطور مثال رشد سریع جمعیت سبب کمبود غذای سرانه برای هر فرد می شود .پیچیدگی معضل امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه ضرورت طراحی چهار چوب و کادری را اجتناب ناپذیر نموده است که منجر به تحلیلی ثابت از مکانیسم های واقعی امنیت غذایی در گروه های مختلف جامعه را تضمین کند .
بر طبق آمارهای جهانی بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان از لحاظ غذایی ایمنی ندارند به این معنا که به خوراک سالم مغذی و به میزان مناسب دسترسی ندارند.اکثر این افراد خرده زارعین مناطق روستایی، زنان و کودکان هستند. افزایش در دسترس بودن غذا از طریق افزایش تولید محصولات کشاورزی و افزایش باز دهی زمین های زراعی یکی از عمده ترین راهکارها در این میان است. 
در این زمینه آژانس های سازمان ملل از جمله سازمان بین المللی کار و سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد(فائو) بمنظور ترویج تعاونی ها بعنوان راهی برای یاری کشاورزان توجه بیشتری به تعاونی ها داشته تا نه تنها میزان تولید و کیفیت محصولات افزایش یابد، بلکه دسترسی به بازارها بیشتر شده و توسعه روستایی بطور عام تسریع شود. 
اتحادیه بین المللی تعاون نیز علاقمندی خود را برای مشارکت در فعالیت های گروه کاری کارشناسان ارشد ملل متحد در خصوص امنیت جهانی غذا اعلام کرد و اطمینان داد شبکه و توانمندی های خود را در پرداختن به این گونه چالش ها به کار خواهد گرفت. از سوی دیگر توجه به حضور فعال مردم بصورت تعاونی برای حل بحران غذا مورد تاکید سازمان های بین المللی است. 
این در حالی است که افزایش نفوذ جهانی برای ارتقاء و ترویج تعاونی ها از طریق بالا بردن کارایی اتحادیه بین المللی تعاونیها بعنوان حامی و پشتیبان مدل و ارزش های تعاونی مورد توجه قرار گرفته است. براساس آمارهای موجود بحران غذا در 32 کشور در سراسر جهان همچنان ادامه دارد و موضوع غذا در جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار شده است. 
بنابر آمارهای سازمان خواربار و کشاورزی، بیش از 18 میلیون نفر در شرق آفریقا بدلیل بحران، ناآرامی و هوای آلوده با مشکل جدی عدم امنیت غذایی مواجه هستند. این در حالی است که در آفریقای جنوبی، شمار افراد در شرایط ناامنی غذایی حدود هشت میلیون و 700 هزار نفر تخمین زده شده است. همچنین در کنیا، سومالی و زیمبابوه وضعیت امنیت غذایی در پی خشکسالی و قحطی محصولات، ناامنی اجتماعی و بحران های اقتصادی بسیاری جدی شده است. 
تحقیقات نشان می دهد برغم این تیرگی ها، تعاونی ها بهتر از شرکت های همتای خود توانسته اند پاسخگوی نیاز مردم در این شرایط باشند. چنین تعاونی‌هایی علی‌رغم بسیاری از ناکامیها و کمبودها در تشکلهای سنتی،بر آمده از قشر محروم جامعه‌اند که به‌ گونه‌ای بالقوه نقش بسزایی در توسعه‌ سرمایه اجتماعی قوی در مناطق روستایی‌ دارند و این امر پیش‌نیاز ایجاد امنیت‌ غذایی و توسعه پایدار به شمار می‌رود.
تعاونی های کشاورزی و روستایی سابقه ای کهن دارند.و از دیر باز نقش موثری در تهیه قوت غالب مردم و تامین امنیت غذایی آنها داشته اند. نمونه کار دسته جمعی و همکاری تعاونی در بخش کشاورزی، از جمله نقش وسیع آبیاری به وسیله کانال و شرکتهای آب بران، زهکشی منظم برای خشکانیدن مرداب و تبدیل آن به زمین های بارآور را در بیش از چهار هزار سال قبل از میلاد مسیح در جامعه سومر می بینیم. در تاریخ معاصر، شکل و نوع همکاری تعاونی، همزمان با رشد و توسعه علوم جدید و به موازات تغییر و تحولات در جوامع و نظام های مختلف تکامل یافته است. از نیمه اول قرن نوزدهم، در اروپای غربی نظام تعاونی در بخش کشاورزی دیده می شود که تاکید بر ارائه خدمات اقتصادی، از طریق تشکیلات خودیار کشاورزان در واحدهای کوچک و متوسط دارد. در نیمه دوم قرن نوزدهم بحث نظری و برخورد تحلیلی در زمینه همکاری تعاونی در تولیدات کشاورزی، رونق گرفت. در نیمه اول قرن بیستم کوشش در ادغام میلیون ها واحدهای کوچک کشاورزی به عمل آمد. ساختار بخش کشاورزی بعضی کشورها، به طور کامل به شکل تعاونی نوسازی شد. در نیمه دوم قرن بیستم، توسعه تعاونی در کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفت. 
طبق برآورد سال 2018 فدراسیون بین‌المللی تولیدکنندگان محصولات کشاورزی و سازمان بین‌المللی تعاونی‌های کشاورزی، حدود 569 هزار تعاونی کشاورزی در سراسر جهان فعالیت می‌کنند.در کشور هند 15 هزار شرکت تعاونی کشاورزی و اعتبار در خدمت بیش از 157 میلیون تولید کننده محصولات کشاورزی روستایی فعالیت می‌کنند ولی در تعاونی‌های کشاورزی جمهوری کُره بیش از 2 میلیون کشاورزعضو( 90 درصد کل جمعیت کشاورزان) فعال هستند.تعاونی‌های کشاورزی ژاپن 90 درصد کل کشاورزان آن کشور را پوشش می‌دهند و در فرانسه تعاونی‌های مزبور 60 درصد مواد خام کشاورزی، 57 درصد تولیدات کشاورزی و 35 درصد فرآوری محصولات کشاورزی را در دست دارند همچنین تعاونی‌ها در کشور برزیل مسوولیت 40 درصد تولید ناخالص ملی کشاورزی، و 6 درصد صادرات کشاورزی را بر عهده دارند. . تعاونی‌های کشاورزی به بازاریابی محصولات کشاورزی و حضور هر چه بیشتر کشاورزان در بازارها کمک می‌کنند به نحوی که 50 درصد تولیدات کشاورزی در جهان از طریق تعاونی‌ها، بازاریابی می‌شوند، ضمن اینکه از این طریق قدرت چانه زنی و جلوگیری از رقابت مخرب نیز بهبود می یابد. 
بد نیست در اینجا به دو مثال درباره نقش تعاونی های روستایی و کشاورزی در امنیت غذایی اشاره کنیم:
کره جنوبی:
حدود یک سوم جمعیت کشور کره ساکن مناطق روستایی هستند. بخش غالب اقتصاد هم در محدوده روستاها، کشاورزی است .مرکز توزیع و عمده‌فروشی محصولات کشاورزی در کره، تعاونی کشاورزی کره است که‌ یک روش نوین مدیریت بازاریابی در توزیع مواد غذایی را از طریق یکپارچه‌ سازی و ادغام عمودی از کشاورزان‌ روستایی تا مصرف‌کنندگان شهری‌ دارد این سیستم به‌ میزان زیادی به تولیدکنندگان و مصرف‌ کنندگان سود می‌رساند. به ویژه در سال های اخیر این رشد در فعالیت های بازاریابی و بانکی چشمگیرتر بوده است. درزمینه بازاریابی به سبب ایجاد نظام جدید بازاریابی به صورت مجموعه های بازاریابی محصولات کشاورزی، کارخانجات برنج سفیدکنی و فروش مستقیم محصولات، موفق به بدست آوردن سهم 40درصدی از بازار محلی محصولات کشاورزی گردیده است.
ژاپن: 
تحولات ژاپن و تبدیل آن به یک جامعه مدرن در اواسط قرن نوزده و از زمانی که انقلاب میجی به وقوع پیوست صورت گرفت. تا زمان اصلاحات میجی در سال 1868 ژاپن جامعه ای فئودالی با اختلاف طبقاتی شدید بود در طی این اصلاحات پیشرفتهای صنعتی، مهمترین اولویت در سیاست های دولت بشمار می آمد و بخش کشاورزی در این زمان مسئولیت بسیار سنگینی در زمینه تأمین محصولات غذایی به عهده داشت. در نتیجه بسیاری از کشاورزان زیر بار سنگین این مسئولیت به ورطه نابودی کشیده شدند که پیامد آن افزایش نا آرامی در سطح جامعه بود برای رویارویی با این شرایط جامعه دولت تصمیم گرفت تا با افزایش حمایتهای خود شکل گیری و توسعه نهادهای تعاونی را تسریع بخشد.
در ژاپن علیرغم کوچکی میانگین اندازه مزارع کشاورزان ژاپنی به طور عمده از طریق شرکت های تعاونی، کشاورزی، مزارع خود را با استفاده از تکنولوژی جدید و روشهای پیشرفته نوسازی کرده و از منافع آن به گونه ای گسترده برخوردار شده اند.
شرکت های تعاونی کشاورزی در ژاپن هر چند سابقه ای بیش از صد سال دارند اما نهضت تعاونی در بخش کشاورزی ژاپن بطور عمده پس از اجرای برنامه اصلاحات ارضی که پس از جنگ جهانی دوم انجام گرفت رشد چشمگیری یافت و در سال 1920 تعداد 13442 تعاونی با حدود دو میلیون عضو تشکیل گردید که 37 % اعضا آنها را کشاورزان ژاپنی تشکیل می دادند این سهم همچنان با اندک نوسازی حفظ شده است در این کشور دولت بطور مستقیم در کار تعاونی ها دخالت نمی کند بلکه تعاونی های کشاورزی را از طریق نرخ های تضمینی و سرمایه گذاری در بهسازی اراضی حمایت می کند بانک مرکزی تعاون که مختص کشاورزی و جنگلداری است یکی از بزرگترین بانکهاست. در این کشور تولید برنج داخلی عموماً بر عهده تعاونی های کشاورزی می باشد.
سانچوکو نهضتی است که در ژاپن با مشارکت تعاونی های مصرف کنندگان و تولید کنندگان ژاپنی ایجاد شده است فلسفه وجودی شکل گیری این نهضت غلبه بر حاکمیت و تسلط عمده فروشان و شرکت های تولید محصولات غذایی بر بازار و سیستم تولید و توزیع مواد غذایی بوده است از جمله دیگر اهداف این نهضت دستیابی به ثبات در ارائه و عرضه محصولات با کیفیت بالا و سالم همراه با یک قیمت منطقی و منصفانه برای مصرف کنندگان می باشد برای دستیابی به اهداف سانچوکو توسعه تعاونی های صنعتی و کشاورزی محلی را تشویق کرده و علاوه بر ارتقا محصولات کشاورزی سیستم توزیع این محصولات را نیز اصلاح نموده است.
تعداد مشاهده خبر2993 بار
تصاویر مرتبط
tempShow
Powered by DorsaPortal