ضرورت سرمایه‌گذاریهای ریسک پذیر (VCs) در شبکه تعاونی‌های بخش کشاورزی

✍️..به قلم دکتر حسین شیرزاد

(بخش پایانی)

🍀بنا به دلایل پیش گفته و بویژه #سرشکن_شدن ریسک در نظام تعاونی، سیستم مالکیتی مشارکتی به وجه غالب سرمایه‌گذاری‌ ریسک پذیر در تعاونی‌های تولید کشاورزی کشورهای پیشرفته بدل شده است. در این سیستم اعضای تعاونی یا شرکاء بخش قابل توجه منابع مالی مورد نیاز طرح را از طریق آورده‌های سرمایه‌ای خود تأمین می‌نمایند. ذکر این نکته ضروری است که اصولا سرمایه ریسک پذیر با سرمایه بخش خصوصی (Private Capital ) کاملا متفاوت است. سرمایه ریسک پذیر در خلاء به وجود نمی‌آید بلکه ایجاد و بقاء آن مستلزم فرصت‌های مناسب در تعاونی‌های تولید کشاورزی است. بنابراین برای سرمایه‌گذاری در تعاونی‌های تولید کشاورزی نیاز به ظرفیت‌سازی (Capacitization) و توانمندسازی انسانی (Empowerment) و کمک‌های بلاعوض کاهش ریسک (Grant)، به همراه شناسایی و کاهش زمینه مخاطرات است.

🍀بنابراین تصمیم‌گیری در تعاونی‌های تولید کشاورزی نیازمند مدل جدیدی از سرمایه‌گذاری در شرایط ریسک‌هایی با صورتبندی و حتی پیکربندی نهادی متنوع است که بسیاری از این ریسک‌ها در اقتصاد ملی یا مناطقی که از سرمایه پذیری بالایی در کشور برخوردارند سالهاست که پوشش داده شده و دیگر ریسک به شمار نمی‌روند. یک شاخص قابل اعتماد برای تعیین مقصد و سرنوشت این سرمایه‌گذاریها، اولویت‌های جغرافیایی است. در واقع اگر قرار است که یک تعاونی تولید کشاورزی، به عنوان منطقه هدف سرمایه‌گذاری انتخاب شود، استفاده از اشکال حقوقی و مناسبات نوین به همراه فن‌آوری‌های جدید در ساختار مدیریت تولید، می‌تواند کیفیت و کمیت بسیاری از فرآورده‌های تولیدشده توسط آنان را بهبود بخشیده و باعث کاهش هزینه‌های تولید، افزایش سوددهی بنگاه اقتصادی، تعدیل قیمت عرضه محصولات و درنهایت گسترش بازارهای منطقه‌ای، ملی و حتی فراملی باشد.

🍀لذا، پس از شناسایی توان و پتانسیل‌های محیطی مؤثر بر فضای سرمایه‌گذاری و بررسی ماهیت کسب و کارهای دارای توانایی‌های رقابتی و کشش‌پذیر در چشم انداز تقاضای بازارهای هدف، مهمترین هدف باید تعیین نقشه و پرتفوی ریسک سرمایه‌گذاری در تقابل با پرتفوی سرمایه‌ای در بطن تعاونی تولید باشد. این نقشه حتی تعیین کننده مقیاس سرمایه‌گذاری یعنی حجم آورده سهامداری (منابع سرمایه‌ای) و میزان فاینانس لازمه ( منابع غیر سرمایه ای) نیز خواهد بود. در تحلیل نهایی برنامه‌ریزی راهبردی با رویکردی جدید جهت تعیین دقیق نماگرهای کیفی سنجه های ریسک به خوبی نمایانگر دلایل تاریخی پیدا و پنهان ناپایداری سرمایه‌گذاریها و حتی عدم سرمایه‌گذاری در تعاونی‌های تولید کشاورزی تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی ایران است.

🍀این یافته‌ها طیف گسترده‌ای از پارامترهای فرهنگی و مورالیته یا روحیه کارفرمایی اقتصادی در حوزه خرد تا متغیرهای ساختاری در حوزه‌های کلان را در بر میگیرد. ذکر این نکته هم ضروری است که ریسک در یک شرکت تعاونی تولید، مسئولیت‌های مدیرعامل و هزینه فعالیت‌ها را بخصوص در پروسه تولید کشاورزی به شدت افزیش می‌دهد. به همین دلیل هرگاه درجه ریسک در یک سرمایه‌گذاری افزایش یابد هزینه فعالیت‌ها بیشتر شده و در جهت جبران این مازاد هزینه، ارزش افزوده مورد انتظار سرمایه‌گذار (بازده و یا سود مورد انتظار) باید افزایش یابد. درواقع رابطه مثبتی بین ریسک (سرمایه‌گذاری با ریسک صفر، پایین، متوسط، بالا، یا سرمایه‌گذاری ریسک پذیر و ماجراجویانه) و بازده یا سود مورد انتظار مدیران شرکت تعاونی در سرمایه‌گذاریها وجود دارد.

🍀به عبارتی، رابطه مهمی بین درجه ریسک فعالیت‌ها از جمله ریسک نقدینگی، ریسک عملیاتی، ریسک حقوقی، ریسک اعتباری، ریسک نیروی انسانی، ریسک فن‌آوری، ریسک فرهنگی، ریسک مدیریتی (و به تبع آن روش‌های جذب سرمایه) با مراحل تکاملی مختلف وجود دارد. در حال حاضر برنامه‌ای جامع با محوریت مدیریتی فرصت گرا (opportunistic) در دست تهیه است تا با شناسایی انواع ریسک‌ها، آنالیز ریسک،ارزیابی ریسک، برنامه ریزی کاهش ریسک جهت سرمایه‌گذاری و در نهایت رهیافت مدیریت ریسک سرمایه‌گذاری در تعاونی‌های تولید کشاورزی راهگشای خطوط نو و تسهیلگر سرمایه‌گذاریهای پر مخاطره در مجموعه فعالیت‌های شبکه تعاونی تحت پوشش سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور وحتی نسخه ای برای درمان مسئله بغرنج بحران تکامل (ایستایی اخیر سطح رشد) در شرکت‌های سهامی زراعی موجود باشد.

⭕️پایان⭕️