✅ بازمهندسی ساختاری برای ایجاد تحرک در حوزۀ تعاونی‌های روستایی ایران

✍️یادداشتی از: دکتر حسین شیرزاد

«قسمت دوم»


🔴همانگونه که در بخش قبلی تأکید شد قطعا باید بسیاری از تعاونی‌های روستایی کوچک مقیاس با توان تاب آوری پایین را بایکدیگر ادغام نمود. این سیاست باعث رشد بنیه اقتصادی شرکت‌های تعاونی و بهره‌برداری از فرصت‌های بزرگ در بازارهای تازه و منجر به گسترش محصولات و سودآوری بیشتر می‌شود. 👈ای کاش بجای 2000 تعاونی کشاورزی و روستایی در ایران که بطور سنتی زیر نظر سازمان مرکزی تعاون روستایی و سایر وزارتخانه‌ها و نهادها در حوزه کشاورزی و صنایع پسین و پیشین آن حضور دارند، ما 30 تعاونی کشاورزی و روستایی پرقدرت داشتیم که سهم متناسبی از قدرت را در زنجیره ارزش کشاورزی کشور به خود اختصاص می‌دادند! با این اوصاف، ما نیازمند تجدیدنظر در این راه طی شده پنجاه سال گذشته بوده و لازمست که ساختارهای تازه‌ای از تعاونی‌های پرقدرت را در پاسخ به بغرنجیهای جامعه روستایی بوجود آوریم.

🔵در جهان توسعه یافته، تعاونی‌های نسل جدید در پاسخ به محدودیت‌های ناشی از ادغام در زنجیره ارزش، تأمین سرمایه، اعوجاج اقتصادی و از دست رفتن فرصت‌ها نزد تعاونی‌های سنتی به وجود آمده اند، لذا باید اعضاء را برای تسهیم سرمایه، تقسیم عادلانه منافع و سود با دیگران، تعاونی‌های دارای ساختارهای تجاری چندگانه با رویکرد بازارمحور به جای تولید محور آماده کنیم. این امر نیازمند آموزش مستمر و سازمانی یادگیرنده و نوآور است. ما نیازمند تغییراتی سترگ در نظامات ارزشگذاری سهام هستیم. بله، سهامی با "قیمت عادلانه" که ارزش آن نه در بازار آزاد، بلکه توسط ارزشیابان سهام از طریق ارزش جاری نقدی تنزیل شده (discounted cash flow) تعیین می‌شود و بر مبنای فرضیه های مهمی در مورد متغیرها و پارامترهای منافع آتی، نرخ مبادله و هزینه سرمایه، دارایی‌های نامحسوس، علایم تجاری و سرقفلی بنا نهاده شده‌است. در این نسل از تعاونی‌های روستایی؛ حتی کشاورزانی که بازنشسته میشوند، می‌توانند سود سهام با ارزش عادلانه یا بهای سهام خویش را با این نوع ارزیابی دریافت نمایند.

⚫️باید اضافه کنم که در تعاونی‌های نسل نو، با ساختار مختلط سهامداری، بطور متعارف دو نوع عضو (عادی و سرمایه گذار) و دو گروه سهم وجود دارد، سهام کنترلی اعضا (control shares) که بیشتر تولیدکنندگان در اختیار دارند و سهام سرمایه‌گذاری (investment shares) برای اعضای سرمایه‌گذاری که دارای حق رأی نیستند و معمولا این سهام بین اعضا مبادله یا معامله شود. اعضای تعاونی کشاورزی می‌توانند حتی به ازای هر سهم کنترلی که خریداری نموده‌اند، حداکثر 30 سهم سرمایه‌گذاری در اختیار داشته باشند. باید با تجدید نظر و تنقیح قوانین به مسایل و رخدادهای اقتصادی امروزین پاسخ مناسب داد. واقعیت این است که باید بتوانیم به اشکال حقوقی جدیدی از مشارکت‌ها هم فکر کنیم، چون ما در فعالیت‌های اقتصادی تعاونی های کشاورزی؛ نیازمند سرمایه در گردش بهنگام و کافی، اعضایی متمکن که سرمایه را تأمین کنند و امکان هدایت و مدیریت مطلوب زنجیره ارزش و جمع‌آوری رانتهای اقتصادی هستیم.

🔴مشارکت کنسرسیومی، انواع جوینت ونچرها، مشارکت مدنی و یا سندیکایی؛ قالب‌های متداول حقوقی برای تحقق این اهداف و پاسخگویی به نیازهای نوین تعاونی‌های کشاورزی به حساب می‌آیند که بین دو یا چند شخص حقوقی مختلف تشکیل شده و در آن، اعضاء بخشی از منابع خود را با حفظ استقلال اقتصادی، برای هدف مشترکی تجمیع میکنند. یکی دیگر از چالش‌ها، مسئله محدودیت در عضویت یا عضویت آزادانه اعضا، و ناتوانی مالی اعضای تعاونی هاست، ضمن اینکه محدودیت‌های قانونی موجود در اصول تأسیس و اداره شرکت‌های تعاونی سبب شده است که افراد غیر عضو و غیر روستایی نتوانند سهام تعاونی‌ها را خریداری یا در آن سرمایه‌گذاری کنند. وقت آن رسیده که بر محدودیت ها غلبه کنیم و نوعی آزادسازی، چابک سازی و آماده سازی تعاونی‌های روستایی کشور را برای پذیرش مسئولیت‌های جدید بوجود آوریم.

⭕️پایان⭕️